Polskie dwory

Według legend wieś Kowala miała istnieć już w XI w. Pierwszą pewną wzmianką o Kowali jest zapis z kościelnych spisów podatkowych z lat 1325-1327. Tam po raz pierwszy pojawia się nazwa wsi Chowale. W drugiej połowie XVII w. wieś stała się własnością Piaseckich a następnie Kamienieckich. Kowala nie stała się w tym czasie "gniazdem" rodowym żadnego z rodów dlatego dosyć często zmieniała właścicieli. W 1606 r. na polach pomiędzy Kowalą a Guzowem rozegrała się bitwa między wojskami rokoszowymi Mikołaja Zebrzydowskiego wojewody krakowskiego a armią koronną pod wodzą króla Zygmunta III, w której wojsko królewskie rozbiło rokoszan. W początkach XVIII po Kamienickich dziedzicami Kowali zostali w. Gozdzcy, zwani też Gojskimi herbu Doliwa. Właścicielem Kowali był Franciszek Gozdzki kasztelan sochaczewski, po jego śmierci Kowala i inne posiadłości ziemskie przeszły na własność Bernarda Gozdzkiego, kuchmistrza wielkiego koronnego i starosty mukanowskiego. Kolejnym dziedzicem wsi został Andrzej Mokronowski (1713-1784), marszałek sejmu konfederackiego 1776 r. wojewoda mazowiecki 1781 r. Mokronowski wymieniany jest jako dobroczyńca parafii w 1781 r. W 1784 r. Kowalę oraz Rudę Wielką kupił Jan Rogowski herbu Jastrzębiec szambelan królewski, porucznik wojsk polskich. Kowala w I. poł. XIX w. należała do Jana Nepomucena Jasińskiego zięcia Jana Rogowskiego. Jan Nepomucen Jasiński zmarł w 1858 r. Jego jedynym potomkiem była córka Klementyna która wyszła za mąż za Józefa Deskura. Po śmierci Jana Jasieńskiego dziedziczką wsi została jego córka Klementyna Deskur wraz z mężem Józefem Deskurem. W czasie powstania styczniowego Deskurowie pomagali powstańcom o czym świadczą pamiętniki Stefana Brykczyńskiego, uczestnika bitwy pod Kowalą. Józef i Klementyna Deskurowie dochowali się dwóch córek i czterech synów. Jedna z ich córek, Maria wyszła za mąż za Bukowieckiego. Od Bukowieckich w 1903 r. majątek Kowala kupił wdowiec Władysław Kuźnicki (1854-1909). Jego żona Maria z Suligowskich zmarła w 1893 r. zostawiając dwuletnią córkę Marie Sylwie. Wychowaniem córki zajęła się babka mieszkająca w Radomiu. Maria Sylwia Kuźnicka kształciła się w Radomiu, angażowała się w licznych organizacjach społecznych, religijnych i politycznych. Gdy wybuchła I wojna światowa Maria Kuźnicka była w Sopocie. Jako poddana rosyjska była niepożądana na terenie Niemiec wydalona z Niemiec przez Szwecje wróciła do Radomia. W 1915 r. wraz z babką wyjechały do Kijowa. Maria Kuźnicka wróciła do Kowali w 1919 r. i objęła zarząd majątku. Rok później wyszła za mąż za Aleksandra Bronisława Colonne-Walewskiego. Maria z Kuźnickich Colonna-Walewska była znanym społecznikiem. Hr. Aleksander Bronisław Colonny-Walewski herbu Kolumna. Dnia 26 07 1920 r. ożenił się z właścicielką Kowali.. Po wybuchu II wojny światowej już w dniach 7-8 września, Kowala została zajęta przez wojska niemieckie. Jednak w parku obok dworu jeszcze w październiku 1939 r. ukrywali się żołnierze polscy. Pomagali im Walewscy i mieszkańcy wsi. We dworze Maria Sylwia Walewska zorganizowała tajne nauczanie. W początku lipca 1942 r. Walewscy otrzymali 48 godzin na opuszczenie dworu, który Niemcy przejęli w ramach Liegenschaft. Majątek został przejęty w zarząd niemiecki. W styczniu 1945 r. gminę Kowala wyzwoliły wojska radzieckie. Po wyzwoleniu majątek Walewskich uległ parcelacji. Walewscy musieli opuścić Kowalę, zamieszkali w Radomiu. Aleksander Walewski zmarł w 1946 r. w Radomiu. Maria Sylwia Walewska podjęła pracę jako nauczycielka i a później jako urzędniczka. Zmarła w 1980 r.według http://www.kowala.pl/asp/pl_start.asp?typ=14&sub=33&menu=64&strona=1 Park dworski rozciągający się na wzgórzu za urzędem Gminy.
zdjęcia listopad 2011r.