Monasterzec
LESKO m. i gm
- ruiny zamku „Sobień”, XIV, nr rej.: A-346 z 12.04.1968
- punkt widokowy
Początki warowni strzegącej szlaku wzdłuż doliny Sanu sięgają XIII wieku. Na przełomie XIII i XIV wieku powstał tu murowany zamek. W dokumentach pojawił się po raz pierwszy jako Soban, stanowiący własność królewską. Zamek został nadany w 1389 przez Władysława Jagiełłę rycerskiemu rodowi Kmitów. 5 sierpnia 1373 r. - Elżbieta Łokietkówna nadała na zamku w Sobieniu przywilej dla klasztoru w Starym Sączu. Od 1415 roku właścicielem był Piotr Kmita, który w roku 1417 gościł na zamku Władysława Jagiełłę ze świeżo poślubioną Elżbietą z Pileckich Granowską, córką Ottona z Pilczy. Według Jana Długosza, król Władysław Jagiełło w 1417 roku podróżował ze Lwowa przez Felsztyn i Sobień do Sanoka (w tamtejszym kościele wziął ślub).
Dobra te posiadał Jan Kmita. Z 1434 pochodzi wzmianka o kaplicy zamkowej. W 1436 Sobień po zmarłym bracie Janie Kmicie odziedziczyła Małgorzata Kmita Mościsławska. W 1436 Jan Goły ze Strzałkowa i Goliszewa w imieniu żony Małgorzaty Kmity wystąpił do sądu grodzkiego w Sanoku przeciw Mikołajowi Kmicie- kasztelanowi przemyskiemu, który zajął gwałtem dobra ojczyste Małgorzaty Goły, przypadłe jej po bracie Janie Kmicie i jego dzieciach z Bachórza, tzn. zamek Sobień i należące do niego wsie: Olszanica, Myczkowce, Rajskie i Izdebki oraz inne. Spór ten trwał do 1441, gdy doszło do ugody między Małgorzatą a jej stryjem Mikołajem Kmitą z Wiśnicza, kasztelanem przemyskim. Małgorzata była już wtedy żoną Mościca z Wielkiego Koźmina. Odstąpiła Mikołajowi i jego synom zamek Sobień z wsiami do niego należącymi jak Huzele, Myczkowce, Uherce Mineralne, Izdebki i inne.
W 1443 Jan Kmita w sprawie sądowej między Marciszem z Iwonicza a jego stryjenką Jagienką Krzywiecką, żoną Jana Krzywieckiego ręczył za dotrzymanie umowy przez Jagienkę daniem intromisji Marciszowi na wsie Lesko, Łukawica, Jankowce i inne położone pod zamkiem Sobień.
W latach 1456-1457 Stanisław, Mikołaj i Jan Kmita , bracia niedzielni z Wiśnicza, synowie Mikołaja Kmity z Sobienia pozywali Łukawica, Lesko, Jankowce.
Zamek został zniszczony w 1474 roku przez wojska węgierskie. Jan i ks. Stanisław Kmita - dziedzice na Sobieniu pożyczają od Piotra z Rytarowiec - podkomorzego sanockiego 200 grzywien, za które zastawiają mu wsie Myczkowce, Bóbrka. Jana Kmitę z Wiśnicza, kasztela lwowskiego, o gwałtowne zajęcie dóbr przypadłych im sorte vulgariter loszem: zamku Sobień i wsi. W 1483 Jan Kmita z Sobnia zabezpieczył bratu swemu ks. Stanisławowi - kanonikowi sandomierskiemu - pożyczone od tegoż 1000 grzywien na czterech wsiach należących do zamku: w Myczkowcach, Bóbrce i innych. W 1488 r. właścicielem wsi został Stanisław Kmita. Maciej Bal podkomorzy sanocki i ks. Piotr (Balowie) bracia rodzeni z Nowotańca, Hoczwi i in. oskarżyli Stanisława Kmitę z Sobienia, że nie chce sypać granic, gdzie ich brak, i odnawiać dawnych między ich wsiami: oba terpiczowy, Berezka, Wołkowyja, Terka (Tharnawka) z jednej a wsiami Myczkowce, Solina, Rajskie, Bóbrka, Tworylne z drugiej strony.
W 1489 roku Stanisław Kmita - kasztelan sanocki, wojewoda wojewoda ruski, brat Andrzeja Kmity; zapisał swojej żonie, Katarzynie - córce Jana Amora z Tarnowa, 6000 zł węg. na połowie swych dóbr: zamek Sobień, wsie do zamku należące: Bóbrka, Solina i inne. W 1503 Stanisław Kmita - wojewoda bełzski i starosta przemyski gwarantuje Stanisławowi Derszniakowi- podkomorzemu przemyskiemu terminowy zwrot długu 300 zł z zastawem swych dóbr Solina, Bóbrka i Stefkowa Wola. W 1512 Węgrzy ponownie zniszczyli zamek. Wkrótce potem Kmitowie przenieśli swoją siedzibę do Leska, a opuszczony zamek popadł w ruinę. W latach 1518–1519 Sobień i Bóbrka stanowiły własność Piotra i Stanisława Kmitów. Piotr Kmita Sobieński (1477-1553) - wojewoda krakowski, marszałek wielki koronny, starosta spiski (1522-1553) w 1541 – zapisał żonie, Barbarze Kmicie z Felsztyna - córce Jana Herburta, 5000 zł na dobrach Sobienia. W 1553 Sobień był w posiadaniu wdowy, Barbary Kmity z Herburtów, W 1580 przeszedł Sobień na rodzinę Stadnickich na Stanisława Stadnickiego, z Ożomli na Lesku h. Szreniawa (zm. 1610) kasztelana przemyskiego, stryja słynnego „diabła łańcuckiego” Stanisława Stadnickiego. Do Stadnickich Sobień należał w latach 1580-1713.
II wojna światowa[edytuj | edytuj kod źródłowy]
Z 9 na 10 maja 1946 pod wzgórzem Sobienia rozegrała się jedna z większych potyczek partyzanckich po II wojnie światowej. Dowodzony przez kapitana Jarosza pociąg pancerny Panzertriebwagen 16 stoczył bój z połączonymi sotniami Bira, Stacha i Chrina, które zaatakowały posterunki SOK na odcinku Załuż - Olszanica.Według notatki http://pl.wikipedia.org/wiki/Zamek_Sobień.
zdjęcia sierpień 2012 ,Foto T.Bęczkowska.
Zobacz Monasterzec na mapie Polski
(Uwaga! W przypadku kilku miejscowości o tej samej nazwie - mapa może wskazać błędną miejscowość)